De kleuterschool. Kun jij je het nog herinneren? Je kreeg van je juf een kleurplaat. van je lievelingsdier of superheld. Afhankelijk van het type school, de juf of meester, maar zeker ook de tijdsgeest, was het wel/niet de bedoeling om buiten de lijntjes te kleuren. Tegenwoordig is er ruimte voor de ontwikkeling van creatieve expressie' en/of verbeeldingskracht bij kinderen. Dat is niet altijd zo geweest.
Kleuren buiten de lijntjes gaat eigenlijk over de mate waarin je je laat leiden door 'hoe iets hoort'. De status quo. Of je nu wel of niet een juf of meester had die zei dat je niet buiten de lijntjes mocht kleuren, dat maakt eigenlijk niet veel uit.
je wordt geacht binnen de lijntjes te kleuren.
In heel veel situaties word je namelijk als mens geleerd 'hoe iets hoort.' Er zijn niet alleen spelregels in het verkeer of in sport. Nee, onze hele samenleving bestaat uit geschreven en ongeschreven regels. Ook op de werkvloer is dat het geval.
Leefwereld versus systeemwereld
In het boek verdraaide organisaties schrijft Wouter Hart dat hij zich verbaast dat organisaties steeds minder oog voor de klant hebben. Het valt hem op dat er twee werelden zijn: de leefwereld en de systeemwereld. De leefwereld is de wereld waar jij, ik, en klanten zich in bevinden. De systeemwereld is de wereld waarin medewerkers steeds verder verstrikt raken. Een set van afspraken, regeltjes (geschreven en ongeschreven) zorgt ervoor dat medewerkers van een organisatie controle kunnen houden over de resultaten van de organisatie.
Eigenlijk herken je organisaties waarin de systeemwereld domineert direct; hoe meer ingewikkelde termen (het liefste afkortingen) je bij een willekeurige vergadering je hoort, hoe verder de organisatie van de leefwereld van de klant is komen te staan.
Terug naar de menselijke maat
In een voorspelbare niet-transparante wereld met monopolistische bedrijven die winstmaximalisatie nastreven is de systeemwereld een snoepwinkel: je kunt naar hartelust nieuwe protocollen, processen, werkafspraken, handleidingen en organogrammen ontwikkelen, de klant staat toch machteloos en is aan de goden overgeleverd. Als je als klant zo'n type organisatie belt, dan hoop je maar dat je iemand aan de lijn krijgt die nog een beetje menselijk is!
"Terug naar de menselijke maat", dat is, waar gelukkig steeds meer oog voor is. Maar ja, een organisatiecultuur veranderen is makkelijker gezegd dan gedaan! Want, als je eenmaal buiten de lijntjes probeert de kleuren, dan krijg je vaak de wind van voren! "Zo doen wij dat hier niet!" Niets is menselijker dan het idee dat 'verandering' wel nodig is, maar dan liever wel door een ander in gang gezet.
Er zijn Change Agents nodig
Laten we eerlijk zijn: de wereld is onvoorspelbaar, concurrenten komen komen vooral uit onverwachte hoeken en alleen maar winst voor aandeelhouders nastreven is niet langer de norm. Organisaties hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid; om goed te zorgen voor medewerkers, klanten, leveranciers, maar vooral ook voor de planeet. Dat is de leefwereld die Wouter Hart bedoelt.
Om weer meer leefwereld en minder systeemwereld te krijgen, zijn er meer mensen nodig die buiten de lijntjes kleuren. Mensen die niet vanuit hun rol, maar vanuit hun hart, werken. Ik noem deze mensen Change Agents, intrinsiek gemotiveerde mensen die een visie hebben op hoe het ook kan. Overigens kunnen die Change Agents overal in de organisatie opduiken: van de postkamer tot directie, van marketing tot facilitair. Een Change Agent kan nog geen twintig zijn, maar ook al 'dik in de zestig'. Misschien ben jij wel een Change Agent!
