De overeenkomsten en verschillen tussen business modellen van bedrijfsvakscholen
Elke organisatie is uniek en heeft een eigen business model. Dat geldt ook voor bedrijfsvakscholen. “A+O Metalektro was erg benieuwd naar de overeenkomsten en verschillen tussen de business modellen van de bedrijfsvakscholen van het project Bedrijf & School“, vertelt Matthijs Bobeldijk, marketing & business model adviseur bij New Business Lab. Op 12 juni leidde hij de kennisdelingsbijeenkomst van het A+O-project Bedrijf & School: Het Nieuwe Samenwerken.
Op de locatie van de Anton Tijdinkschool in Terborg gingen vertegenwoordigers van de 7 bedrijfsvakscholen zelf aan de slag door hun business model in beeld te brengen. “We gebruikten daarbij het Business Model Canvas dat ontwikkeld is door de Zwitserse wetenschapper Alex Osterwalder.” Tot 2009 waren business modellen met name het domein van wetenschappers. Dr. Osterwalder bracht daar verandering in door een eenvoudig en visueel model te ontwikkelen dat in 9 bouwstenen in beeld brengt hoe een organisatie waarde creëert, levert en behoudt: het Business Model Canvas. De 9 bouwstenen zijn: klant segmenten, waardeproposities (producten en/of diensten), kanalen, klant relaties, inkomstenstromen, key resources, kernactiviteiten, key partners en kostenstructuur.
- Een generiek business model van een bedrijfsvakschool
“Met simpele post-it notes kun je met behulp van het model in een oogwenk elk business model letterlijk zichtbaar maken”, legt Matthijs uit. “Tijdens de kennisdelingsbijeenkomst presenteerden vertegenwoordigers van de vakscholen hun business modellen aan elkaar, bespraken zij de belangrijkste uitdagingen en werden innovaties met elkaar gedeeld. Al snel bleek dat de business modellen van de 7 bedrijfsvakscholen zowel overeenkomsten kennen als van elkaar verschillen. Leuk om te zien want daar kun je natuurlijk van leren.”
Duidelijke overeenkomsten
Er werden 3 duidelijke overeenkomsten tussen de bedrijfsvakscholen gevonden. “Ten eerste hebben ze allemaal een eigen praktijk locatie. Dat is voor leerlingen een groot voordeel omdat zowel binnen bedrijven als binnen een ROC een leerwerkplek niet altijd ideaal is. Een praktijk locatie binnen een ROC blijft toch een gesimuleerde omgeving terwijl bedrijven niet altijd over genoeg tijd en didactische vaardigheden beschikken om de leerlingen goed te kunnen begeleiden. Omdat bedrijfsvakscholen zowel op het onderwijs als bedrijfsleven gericht zijn, kunnen de leerlingen met up-to-date machines in de praktijk leren zonder de echte productiedruk. Een andere overeenkomst is de intensieve ondersteuning van praktijkbegeleiders richting zowel leerlingen als bedrijven. Tot slot kwam in alle business modellen de nauwe samenwerking met ROC’s duidelijk terug. Bedrijfsvakscholen spelen voor ROC’s een belangrijke rol in zowel de werving van nieuwe leerlingen als het zorgen voor passende leerwerkplekken.”
Verschillen door innovaties en flexibele oplossingen
Maar het hebben van overeenkomsten betekent niet dat de scholen allemaal hetzelfde vertrekpunt hadden. “Nee, de business modellen zien er absoluut allemaal verschillend uit. Zo is bijvoorbeeld REMO Rijssen opgericht door het bedrijfsleven in de regio om een tekort aan leerlingen tegen te gaan. Terwijl andere locaties juist weer ingegeven zijn door samenwerkingen met ROC’s. Daarnaast zijn er vooral verschillen te zien in een aantal focusgebieden, innovaties en flexibele oplossingen. Zo geeft MSO Groningen vouchers uit waarmee bedrijven in de regio extra aantrekkelijk productiewerk kunnen uitbesteden aan de school. REMO Rijssen zet leerlingen op de loonlijst zodat bedrijven flexibel kunnen inkopen en het leerproces van leerlingen centraal kan blijven staan. En de Anton Tijdinkschool maakt het mogelijk om flexibel te kunnen schakelen tussen bbl en bol. Voordeel daarvan is dat bol-leerlingen die een stageplek leuk vinden, nu ook kunnen kiezen voor BBL-leerwerkplek bij dat bedrijf.”
Tips voor beginnende bedrijfsvakscholen
“Welke tips ik beginnende bedrijfsvakscholen zou willen geven? Ga eerst als initiatiefnemers het gesprek aan over de ambities en de stip op de horizon van de te starten bedrijfsvakschool. Vertaal deze visie vervolgens naar een business model. Vul gezamenlijk de 9 bouwstenen van het Business Model Canvas en zorg ervoor dat je hierover overeenstemming bereikt. Toets vervolgens je aannames uit het business model met potentiële klanten: bedrijven, studenten en ROC’s. Denk daarbij als een ondernemer en stel je klant centraal. Vergeet ook zeker niet de bestaande vakscholen te raadplegen om te horen wat wel en niet werkt. Want waarom zou je het wiel opnieuw uitvinden?”, aldus Matthijs Bobeldijk.
Dit artikel verscheen in de A+O Special School & Bedrijf van A+O Metalektro in september 2014.
