Regionale samenwerkingen staan onder hoogspanning.
Bedrijven innoveren razendsnel, onderwijsinstellingen proberen hun opleidingen bij te sturen en gemeenten herschrijven beleid in een tempo dat nauwelijks bij te houden is.
Versnelling lijkt de nieuwe norm — aangewakkerd door marktdenken, smartphones en kunstmatige intelligentie.
We zijn gaan geloven dat als iets sneller kan, het ook sneller móét.
Zelfs in scholen en gemeenten zien we die reflex: sneller beleid, sneller opleidingen aanpassen, sneller verantwoorden.
Maar de prijs van al die snelheid is hoog. Professionals raken overbelast, initiatieven verliezen richting en langetermijnambities verdwijnen uit beeld.
De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) waarschuwde er recent voor in haar advies “Op de rem – voorbij de hypernerveuze samenleving”: onze maatschappij is zó gewend geraakt aan versnelling, dat ze haar eigen tempo niet meer aankan. De mentale volksgezondheid komt te veel onder druk te staan. In een toch al overspannen arbeidsmarkt is dat een ontwikkeling die moet worden afgeremd.
De klok van de lange termijn
In zijn boek The Clock of the Long Now introduceert Stewart Brand een krachtige metafoor: een klok die 10.000 jaar moet blijven lopen. Niet om de tijd te meten, maar om ons eraan te herinneren dat echte verandering tijd kost — en dat elke laag in de samenleving zijn eigen tempo heeft.
Brand onderscheidt zes lagen van verandering:
- Mode verandert in maanden
- Commercie in jaren
- Infrastructuur in decennia
- Bestuur in eeuwen
- Cultuur in millennia
- Natuur in tienduizenden jaren
Wie probeert deze lagen te versnellen, stuit vroeg of laat op weerstand.
Wie leert ze te synchroniseren, bouwt aan duurzame verandering.
Olivier van Beekum, oprichter van Stichting Leaphy, vertelde mij over dit concept. We spraken hierover ook in mijn Change Agents Podcast:
Wat kunnen regionale samenwerkingen hiervan leren?
In triple-helix-verbanden zie je dit spanningsveld dagelijks:
Het bedrijfsleven denkt in marktkansen en innovatiecycli
Het onderwijs in leerjaren en kwalificatiedossiers
De overheid in beleidsperioden en bestuursakkoorden
Zet deze drie werelden aan één tafel en de frictie is voelbaar.
Niet alleen omdat belangen verschillen, maar vooral ook omdat tempo’s botsen.
Marktdenken versterkt dat verschil. Ook binnen scholen en gemeenten wordt steeds vaker gewerkt vanuit kortetermijnprikkels: projectfinanciering, aanbestedingen, pilots. De focus verschuift van langetermijnvisie naar kortetermijnkans. Het resultaat: een toename van stress bij de mensen die het systeem draaiende houden — en een afname van bezieling.
De vraag die dan overblijft:
Welke kathedraal bouwen we eigenlijk samen in onze regio?
Niet wat morgen haalbaar is, maar wat over twintig jaar betekenisvol is.
De kracht van vertraging
The Clock of the Long Now herinnert ons eraan dat niet alles tegelijk hoeft.
Vertragen is geen zwakte, maar een strategie.
In onze regionale netwerken betekent dat:
- De tijd nemen om de verschillende tempo’s te begrijpen en bespreekbaar te maken
- Gezamenlijk een lange-termijnambitie formuleren die boven projecten uitstijgt
- Ruimte inbouwen voor reflectie en rustmomenten in plaats van constante actie
Bij New Business Lab gebruiken we de Purpose Case om die gesprekken te faciliteren.
We helpen samenwerkingsverbanden om maatschappelijke waarde te creëren op korte én lange termijn — en om het juiste tempo te vinden bij hun gezamenlijke ambitie.
“The long view sharpens the short one.” – Stewart Brand
Wat leer jij hiervan?
Wat zou er veranderen als jouw samenwerkingsverband niet in projecten, maar in generaties zou denken?
Zou er dan meer ruimte komen voor betekenis, rust en echte vooruitgang?
👉 Ontdek de Purpose Case – een praktische tool om de balans te vinden tussen impact, inkomen en het juiste tempo van verandering.
