Scholen, zorginstellingen, musea, maar ook de lokale buslijn: allemaal voorzieningen die van onze overheid financiering krijgen op basis van werkelijk gebruik. Kleine schoolklassen of buurtbussen die bijna leeg zijn; het is als leerling of busreiziger vast heel aantrekkelijk, maar in de praktijk is het vooral een probleem. Organisaties met een maatschappelijke opdracht worden namelijk op hun huishoudboekje afgerekend. De businesscase moet kloppen. Grote kans dus dat de buslijn het volgende jaar vervalt of de school moet sluiten.
Maatschappelijke functie
Niet alleen commerciële bedrijven werken met een businesscase. Onze overheid heeft met de introductie van marktwerking ervoor gezorgd dat ook organisaties met een maatschappelijke functie vooral geldgedreven keuzes moeten maken. Het effect hiervan is dat de betaalbaarheid van maatschappelijke voorzieningen belangrijker is geworden dan de maatschappelijke functie die deze instellingen hebben. De spreadsheet domineert.
Natuurlijk moet belastinggeld niet worden verkwist, maar als veel faciliteiten in een dorp verdwijnen, bijvoorbeeld omdat het dorp in een krimpregio ligt, ontstaan hierdoor allerlei maatschappelijke vraagstukken: toename van eenzaamheid, beweegarmoede, mobiliteitsarmoede en verpaupering. In een dergelijk scenario worden vooral mensen die niet volwaardig in onze samenleving kunnen meedraaien hiervan de dupe.
‘Als individuele business-cases niet meer kloppen is het tijd om de krachten te bundelen.’
Maatschappelijke businesscase
Burgers, politici en economen zijn het er steeds vaker over eens: de negatieve effecten van alleen vanuit een economisch perspectief handelen zijn op langere termijn desastreus. Zowel voor de planeet als voor de sociale cohesie in samenlevingen.
Als bedrijfskundige met een sociaal hart en oog voor Moeder Aarde, heb ik mijzelf de vraag gesteld hoe we kunnen voorkomen dat wij als samenleving aan het complexe web van businesscases ten onder gaan.
Omdat het op korte termijn niet mogelijk lijkt het hele systeem te veranderen, maar er wel iets moet gebeuren, geloof ik in de vluchtroute van het verfijnen van het complexe web van businesscases door er een nieuw soort businesscase aan toe te voegen: de maatschappelijke businesscase waarin wél oog is voor mens en planeet. Een ander kenmerk is dat de maatschappelijke businesscase niet van één enkele organisatie is, maar van het collectief, of zelfs de hele samenleving.
Maatschappelijke vraagstukken zijn namelijk niet door één organisatie op te lossen. In het voorbeeld van het dorp waarin voorzieningen dreigen te verdwijnen, is het probleem niet alleen van de inwoners, maar ook van de gemeente, lokale ondernemers, scholen en andere organisaties. Als individuele businesscases niet meer kloppen is het tijd om de krachten te bundelen en samen aan een kloppende maatschappelijke businesscase te werken.
Purpose Case-methodiek
Om deze snel en eenvoudig te kunnen uitwerken, heb ik de Purpose Case-methodiek ontwikkeld. Met de Purpose Case kunnen mensen uit verschillende organisaties samenwerken aan het oplossen van een maatschappelijk vraagstuk. Ieder vanuit zijn of haar eigen belangen, intenties en businesscases. Door mensen en middelen uit verschillende domeinen (met bijbehorende geldstromen) samen te brengen, ontstaat er plotseling meer ruimte voor medemenselijkheid en de belangen van Moeder Aarde, terwijl ook de individuele businesscases blijven kloppen.
Dit artikel is ook gepubliceerd in The Optimist.
